قدمت و تاریخچەی مستند گیلانغرب ـ پایتخت ایل کلهر (میلکان کورد کەڵهوڕ)

کورد کەڵهوڕ : کرماشان ، بیجار ، ئیلام ، خانەقین و ...

کورد کەڵهوڕ : کرماشان ، بیجار ، ئیلام ، خانەقین و ...

1 _ دلایل و تصاویر مستند نامگذاری گیلانغرب از قدیم الیام بە همین نام (گــیـەڵان = گیەڵ +ان)
2 _ |گــیەڵ| = موورت یا مورد امروزی : نام درختچەای کهن و شفابخش در سراب دشت گیلان، مورد تقدیس ایین زرتشت کە در باور مردمان این دیار گیەڵ رویده شده از عرق زرتشت ، نماد اهورا مزدا و نوروز باستان در سرزمین ماد بوده است .
3 _ اسم کوردی | گیەڵان | = یعنی جایی که درخت |گیەڵ| دارد (گیلانغرب امروزی)
4 _ ریشه و پیشینەی تاریخی اجداد طایفەی گیلانی کلهر ( کهن شاخەی هفت برادران کەڵهوڕ : هفت طایفه = حاجی زادگان _ گیلانی _ منصوری = مەسۊری _ زینلخانی _ کاظمخانی _ قوچمی _ آجودانی )
5_ تصاویر مستند سنگ نوشتەی قبور اجداد طایفەی گیلانی کلهر کە (1105) سال قبل از سفر رضا شاه بە منطقه گیلانغرب ، اسم گیلان و طایفەی گیلانی بر روی انها حکاکی شدە است ، ادعای کذب بر نامگذاری این شهر توسط رضا شاه پهلوی را از درجه اعتبار ساقط می کنند.

6 _ زاراوەێ کوردی کەڵهوڕی (زبان کوردی کلهری ، گویش قوم کلهر) : کرماشان ، خانەقین ، ئیلام ، بیجاڕ ( کرماشان ، بیجاڕ= تاێەفەێ گەڕوس ، سونگوڕ وە کولیایی ، قوروە ، بەشێ لە کامیاران وە ڕەوانسەر ، ماێشت ، هارون ئاوا = شاباد ، حەڵەوان = سرپیەڵ زەهاو ، قەسر شیرن ، گیەڵان ، سیروان ، شیروان وە چەرداوڵ ، ئەسەد ئاوا ، بێستۊن ، چەمچەماڵ ، سەحنە ، ئەێوان ، سراوڵە ، چەوار، بەدرە ، ئاودانان ، دهگوڵان ، مەڵگشای ، خورم ئاوا ، پول دوختر ، حومەیل ،هولەیلان ، زەنگنە وە ..... ـ شارەکانێ باشوور :خانەقین ، دەربەندی خان ، زاخو ، مەنەلی ، بەدرەێ باشوور ، قەرە داخ ، جەسان ، جڵولا ، گەرمیان ، زرباتیە ، کفری ، سعدیە ، کەلار ، شەیخ باوە ، کوت ، قازانیە ، بلدڕۆز ، وە .....)

7 - ایل کورد کلهر : قسمتی از قوم کورد کلهر که از قدیم الیام در بخش مرکزی مناطق کلهرنشین به صورت متمرکز کوچ عشایری (ییلاق - قشلاق) مشخص و هم مسیر داشته اند را ایل کلهر می نامند ، درحال حاضر جمعیتی به تقریب بین 3 الی 4 میلیون نفر در کشور ایران و عراق را تشکیل میدهند ، اما باید توجه داشت که جمعیت قوم باستانی کورد کلهر چندین برابر بیشتر از خود ایل کلهر می باشد .

پربیننده ترین مطالب
مطالب پربحث‌تر
آخرین نظرات

 

 

#داوود خان امیر اعظم کلهر# فرزند عباس اسدبگ ، که ایشان نیز نوه  عبدالمحمد جد تیره ی عبدالمحمدی کلهر که از قدیم الایام یکی تیره های صاحب نام گیلانغرب و کلهر بوده اند، می باشد.

داوود خان به همراه پدرش عباس اسد بگ پس از چندین دهه جنگ و گریز در منطقه گرمسیری ویژنان گیلانغرب و یاغی شدن آنها در دوره آخرین ایلخانان طایفه حاجی زاده گان کلهر در نهایت در اقدامی طرح از میان برداشتن زین‌العابدین خان ایلخانی، به واسطه صلح و طبعیت از حکومت او در غالب یک ملاقات و دادن پیشکش به ایلخان حین کوچ ایل کلهر از مسیر قشلاق به ییلاق را ریختند و زین‌العابدین خان حسام الممالک ایلخانی کلهر به قتل رسانیدند، داوودخان و پدرش پس از به قتل رسانیدن زین‌العابدین خان ایلخانی چندین سال مجبور به ترک ایران و اقامت در خاک عراق کنونی(ترساق) شدند که بعدها با وساطت والی پشت کوه نزد اقبال الدوله نماینده مظفرالدین شاه قاجار در غرب کشور، جهت اخذ رضایت از محمدحسن خان ایلخانی  کلهر حاجی زاده برادر زین‌العابدین خان حسام الملک اقدام نمودند، که ایشان نیز به ازای بخشش و بازگشت و نصب داوودخان به عنوان کلانتر طایفه خالدی به جای صیدمحمد سلیم که عباس اسدبگ  پدر داوودخان کلهر در چندین دهه به جهت کسب این جایگاه دست به جنگ و ستیزهای متعددی در میان طایفه خالدی زده بود، شروط تحویل و اعدام پدرش عباس اسدبگ قاتل زین‌العابدین خان ایلخانی و همچنین سازش و جلوگیری از نزاع و هرج و مرج در بین طوایف ایل کلهر را تایین نمود.

با منصوب شدن داوودخان به کلانتری طایفه خالدی ایشان به تدریج راه سرکوب یا مصالحه با دیگر کلانتران طوایف ایل کلهر را در پیش گرفتند که با سرکوب و کشته شدن اکبرخان خمان گیلانی و اکبرخان سیاه سیاه و همچنین مصالحه با دیگر کلانتران کلهر از جمله قادر موسی بگ خان گیلانی، نعمت اله خان شیانی، امین اله خان ناصری منصوری و فرج اله خان منیشی، توانست جایگاه خود را در ایل کلهر  مستحکم و از مدعیان اصلی کسب مقام ایلخانی در مقابل ایلخانان و حکمرانان طایفه حاجی زادگان کلهر به حساب آید.

در نهایت پس از چندین سال کشمکش با مغلوب شدن محمدعلی خان دوم( طایفه حاجیزاده گان کلهر ) ایلخان و حاکم وقت کرمانشاه، داوودخان کلهر موفق به اخذ قانونی مقام ریاست و ایلخانی کلهر در سال 1320 هجری قمری[1281ه.ش] از دولت مرکزی گردید و با این انتصاب دوران قدرت ایلخانان و حکمرانان طایفه حاجی زادگان کرمانشاهی  و شاخه هفت برادر  ایل کلهر پس از چندین قرن حکمرانی بر تمام مناطق کلهرنشین و کرمانشاهان به تدریج تضعیف گردید. 

از داوود خان امیر اعظم به عنوان یکی از مقتدرترین ایلخانان کلهر همچون ذوالفقار شاه کلهر ، منوچهر خان بیگلربیگی ، مایخان یاور ایلخانی حاجیزاده ، اسماعیل خان دیوان بیگی و ایلخانی کلهر حاجیزاده و حاج شهباز خان کلهر حاجیزاده در کتوب مختلف سخن به میان آمده است. 

از فتوحات، مبارزات و سیاست های ایشان می توان به موارد ذیل اشاره کرد: 

1_ شکست سنگین والی پشت کوه #ایلام#غلام حسین خان ابوالقداره و باز پس ستاندن منطقه ایوان و الحاق همیشگی آن به خاک کلهر

2_ سرکوب و یا مصالحه با تمامی ایلات و طوایف کرمانشاه و ایجاد اتحاد و همبستگی آنها 

3_ سرکوب و شکست تاریخی قوای دولتی و ایل سنجابی با تنها دو هزار جنگجو در برابر لشکر پنج هزار نفری آنها و به غنیمت گرفتن توپخانه و تجهیزات نظامی دولتی در نزدیک کاروانسرای مای دشت 

4_پیروزی در جنگ نهاوند و شکست سنگین سالار الدوله برادر شاه قاجار

5_تصرف همدان و گردن زدن حاکم آنجا به دلیل نافرمانی از ایل کلهر

6_لشکر کشی جهت تصرف تهران در دوران مشروطیت و جنگ تاریخی نوبران، همچنین جنگ صحنه که درنهایت شکست ایل کلهر و کشته شدن داوودخان و فرزندش جوانمیرخان در برابر قوای سه گانه و متحد[1_دولتی به فرماندهی رضا خان میرپنج 2_ بختیاری به فرماندهی سردار اسعد بختیاری 3_ آذری به فرماندهی ستارخان و باقرخان] را در پی داشت. 

بعد از مرگ داوود خان امیر اعظم کلهر # در جنگ صحنه در سال 1291 هجری شمسی فرزندش # سلیمان خان امیر معظم# به مقام ایل بیگی کلهر رسید و بعد از مرگ سلیمان خان در سال 1301 هجری شمسی برادرزاده اش #عباسخان امیرمخصوص# فرزند جوانمیرخان پسر ارشد داوود خان به این مقام نائل گردید.

عباس خان نماینده سه دوره استان کرمانشاه در مجلس شورای ملی [دوره های چهارده_ پانزده_ شانزده 1322الی 1330 ه. ش] بوده است که سرانجام با توطعه رضا شاه پهلوی در حین ماموریت در پاریس به قتل می رسد و با مرگ عباسخان امیر مخصوص ، گیلانغرب پایتخت کهن ایل کلهر برای آخرین سردار نامی و ایلخان کلهر به سوگ و ماتم همیشگی نشست .

 

اشعاری در وصف داوود خان کلهر از شاعر بزرگ کورد زنده یاد اقامحمد یزدانی گیلانی کلهر. 

له تهران  ئەو  خوار  داوت خەوێ  شاه بیو

سردار  نترس  کلهر  سپاه  بیو /

ها  کو  عدالت  تخت  شرعید

کووه   سڵمو تور  اسکندرید /

تواسی تهران بگرێ  بسنێ  تخت زر

شش دانگ  بیدو  ژیر شمشیر شش  پر/

شادی  له  موقع ، چیو نیو  بر قرار

داوت شاهنشایو له تیران ئەو خوار/

له جنگ صحنه اقبال  دا  شکست

جور  روسم دستان￶￵. له گورده ی فره س/

خودا  قواڵەێ  وطن  دا  ئەو  دەس 

جور  خرمان گوڵ نەخش زمین  بەس 

 

 

 

 

______________________________________________________

______________________________________________________

 

 # ساختار و تقسیمات قومی / اجتماعی در ایل کلهر #

در راس هرم  ایل می باشد که از بالا به پایین به واحد های کوچکتر تجزیه می شود. 

1_ # ایل # هر ایل که از چند طایفه تشکیل شده است.

مانند [ ایل _ کلهر] 

2_# طایفه # هر طایفه از چند تیره تشکیل شده است.

مانند : [ طایفه _ خالدی ]

3_# تیره #  هر تیره از چند خل یا تخماره  تشکیل شده است.

مانند : [ تیره _ روتوند] 

4_ # خل یا تخماره # هر خل یا تخمه از چند بنه مال تشکیل شده است. مانند : [خل یا تخماره _ محمد ولی اردشیری ] 

5_#بنه مال# هر بنه مال از چند خانواده تشکیل شده.

مانند :[ بنه مال _ کدخدا الفت اردشیری ]

7_#خانواده # کوچکترین نهاد ایلی که متشکل از چند نفر می‌باشد. مانند : [خانواده _ حیدرخان اردشیری ] 

_____________________________________________________

_____________________________________________________

#ساختار تشکیلات سیاسی در ایل کلهر و کرمانشاهان #

 

[ ایلخان _ ایل بیگی _کلانتر _ کدخدا ] 

1_# ایلخان # = رئیس هر ایل که لقب ایل بیگی را دارا  بوده است و اگر جایگاه و جمعیت ایلش نسبت به دیگر ایلات و طوایف استان ارشد و برتر بوده باشد لقب و جایگاه ایلخانی را نیز کسب می نموده اند ، این مقام در کرمانشاهان فقط مخصوص ریس(ایلخان) ایل کلهر بوده که در اکثر دورانها ایلخان کلهر حکمران و قدرت بلامنازع کرمانشاهان نیز بوده است. مانند حاج منوچهر خان بیگلربیگی حاجیزاده ، حاج شهباز خان حاجی زاده ایلخانی کلهر، مصطفی قلی خان دیوان بیگی، اسماعیل خان ایلخانی ، مهدی خان ایلخانی، محمد علی خان اول و دوم ایلخانی، محمود پاشاه خان ایلخانی، محمدحسن خان دیوان بیگی، داوودخان امیر اعظم و.. 

2_ # ایل بیگی یا ریس العشایری # = به شخصی که فقط ریاست ایل خود را بر عهده داشته و همزمان ایلخان ایلات دیگر و حکمران کرمانشاهان نبوده است را ایل بیگی گویند.

3_#کلانتر# = بزرگ طایفه و مسول اجرای امور مالیاتی و دولتی در طایفه را که توسط ایلخان یا ایل بیگی ابلاغ میشود را کلانتر می گفتند که پست کلانتری نیز توسط ایلخان تایین می‌گردید.مانند اکبرخان خمان گیلانی کلانتر طایفه گیلانی در دشت دیره و قیطول و مرجان خمان _ قادرخان موسی بگ گیلانی کلانتر طایفه گیلانی در دشت گیلان _ باقرخان شیانی کلانتر شیان، اکبرخان سیاه سیاه کلانتر طایفه سیاه سیاه در چله و راوند ، فرج الله خان منیشی کلانتر طایفه منیسی در کفراور ، صیدمحمد سلیم کلانتر طایفه خالدی در گواور و ویژنان، امین اله خان ناصری کلانتر طایفه منصوری ... 

4_ #کدخدا  # پایین سطح سیاسی ایلی مقام کدخدا میباشد که به وسیله کلانتر طایفه معرفی و توسط ایلخان یا ایل بیگی تایید میگردید، کدخدا نماینده ایلخان و کلانتر طایفه در تیره یا روستای مورد نظر بوده است . مانند کدخدا الفت اردشیری کدخدای تیره روتوند خالدی کلهر، کدخدا شهباز کدخدای تیره علیرضاوندی ، کدخدا کریم شیربگ بگزاده کدخدای تیره بیگزاده گیلانی کلهر ، کدخدا ناصر کیانی کدخدای تیره پیرگه خالدی کلهر.. 

______________________________________________________

______________________________________________________

 

#سلیمان خان امیر اعظم کلهر  فرزند داوودخان کلهر #

 

 

 

#عباس خان امیر مخصوص کلهر# فرزند جوانمیرخان  و نوه داوودخان امیر اعظم _ نماینده مجلس شورای ملی استان کرمانشاه در  سه دوره _ دوره های چهارهم _ پانزدهم _ شانزدهم از سال 1322 تا 1330هجری شمسی. ایشان از چهره های کم نظیر قوم کورد ، ایل کلهر و ایران بوده اند.

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">