ذوالفقارخان کلهر_قلعه ذوالفقارخان کلهر

 

 

قلعه_ذوالفقار خان_کلهر 

 

فتح بغداد توسط ایل کلهر و تشکیل #حکومت_کورد_کلهر با تسخیر بغداد توسط ایل کلهر به فرماندهی ذوالفقارخان کلهر در سال ۹۳۰ق/۱۵۲۴ م / مقارن با حکومتهای صفویه و عثمانی ، پس از تسلط بر بخشی از کردستان، لرستان و سپس تمامی عراق عرب اطلاق می‌شود.

در سال ۹۱۴ق/۱۵۰۷م بغداد تحت حکومت شاه اسماعیل صفوی بود، هنگامی که شاه طهماسب یکم مشغول نبرد با ازبک‌ها در خراسان بود امیری کورد (ذولفقارخان کلهر)ضد عمویش ابراهیم خان کلهر حاکم بغداد شورش کرد و فرمانروای بغداد_زاگرس مرکزی و جنوبی[قسمتی جنوبی خاک کوردستان بزرگ] را تصرف کرده و لغو تبعیت خود از شاه اسماعیل با تاسیس حکومت مستقل کورد کلهر اعلام نمود. 

در ابتدا ماجرا اینگونه بود که در نبود اردوی شاهی، مهد علیا تاجلو بیگم نامادری شاه از نافرمانی قزلباشها و ادامه حکومت فرزندش احساس خطر می‌کرد. بنابر این از ابراهیم خان کلهر حاکم بغداد درخواست کرد که نزد او حاضر شود. ابراهیم خان با ۵ هزار تن به طرف قم نزد تاجلو بیگم به راه افتاد که در ماهیدشت در کمین برادر زاده اش ذوالفقارخان کلهر مواجه گردید و شکست خورد.

شاه طهماسب صفوی با هماهنگی دولت عثمانی همچنین با خیانت جمعی از سران کورد و نزدیکان ذوالفقارخان در سال ۹۳۶ق/۱۵۳۰م به به بغداد حمله و با کشته شدن ذوالفقارخان و شکست سپاهش، حکومت مستقل کورد کلهر نیز منحل گردید. 

 

سلیمان بیگ کلهر جد ذوالفقارشاه یکی از برادران شاخه هفت برادر کلهر (گیلانی الاصل ) و از اجداد دو #تیره ی  1- لرینی_ خاندان اسماعیل خان آجودانی ملقب به نایب السلطنه که مدتی معاون شازده عمادالدوله در کرمانشاهان بوده اند 2- تیره الهیارخان کلهر  پدر حاج ابراهیم خان و مراد بیگ کله جوبی اسلام آباد کنونی که شخص الهیارخان داماد زکی خان زند برادر کریمخان زند بوده می  باشد.

ثبث تصویر توسط عکاس ناصرالدین شاه قاجار حین سفر به عتبات عالیات در سال 1250 هجری شمسی. 

تصاویر بزرگان _ سرداران و مشاهیر ایل کلهر

 

قبور باستانی اجداد هفت برادر کلهر _ هفت طایفه اصیل کلهر [1_طایفه گیلانی کلهر 2_ طایفه حاجی زاده گان کلهر 3_ طایفه منصوری کلهر 4_ طایفه زینلخانی کلهر 5_ طایفه کاظم خانی کلهر 6_ طایفه قوچمی کلهر 7_ سلیمان خان کلهر و نوادگانش ذوالفقارخان کلهر  ( طایفه لرینی اسماعیل خان آجودانی کلهر و طایفه کله جوبی الهیارخان کلهراسلام آباد ) ] 

___________________________________________________________________________________________________________

 

 

 

تصویر تاریخی مصطفی قلی خان ایلخانی کلهر ملقب به مصطفی خان دیوان بیگی، ایلخان کلهر از سال ١١٨٠ الی ١٢١٧ هجری شمسی / فرزند حاج شهبازخان دیوان بیگی و ایلخانی کلهر موسس مسجد و حمام حاج شهباز خان کلهر در سال ١١۶٨ هجری شمسی در شهر کرمانشاه از طایفه حاجی زاده گان کلهر کرمانشاهی گیلانی الاصل .(ثبث نقاشی ١١٨١ هجری شمسی ) 

شجره نامه اجدادی طایفه حاجیزادگان کلهر از بالا به پایین در ١۵ نسل 👇

1_ شهباز بیگ اول ایل بیگی کلهر / یکی از برادران شاخه هفت برادر کلهر / برادر داراب بگ جد طایفه گیلانی / برادر منصوربگ اول جد طایفه منصوری / جد طایفه زینلخانی / جد طایفه کاظمخانی /جد طایفه قوچمی / جد ذوالفقارخان کلهر (اسماعیل خان اجودانی و الهیارخان کله جوبی... ) 

2_ شهریار بیگ بیگلربیگی

3_ فرامرز خان کلهر

 4_ جهاندار بیگ سلطان کلهر 

5_ جهانگیر بیگ #سالار دیوان 

6 _القاس خان ایل بیگی +اردشیر بیگ کلهر #فتح السلطان 

7_ خسرو بیگ کلهر #دیوان بیگی

8_ فتاح خان ایلخانی کلهر #دیوان مظفر

9_ رستم بیگ بیگلربیگی کلهر _ شاخه شهبازی (شهبازی _ منوچهری _فزونی _ایلخانی پور _... ) + برادرش اسماعیل بیگ یاور ( شاخه یاوری حاجی زاده گان کلهر ) در ادامه فقط شاخه شهبازی قید شده است. 

10_محمدعلی بیگ کلهر 

11_ عبدالله بیگ کلهر( مشاور و سفیر نادر شاه افشار در دولت عثمانی) 

12_منوچهر بیگ بیگلربیگی 

13_حاج شهباز خان کلهر( موسس حمام و مسجد حاج شهباز خان)

14_مصطفی قلی خان دیوان بیگی و ایلخانی کلهر از سال ١١٨٠ الی ١٢١٧ هجری شمسی

15_حسین قلی خان کلهر (سلطانی کلهر) شاعر و عارف بزرگ کورد در عهد قاجاریه/تولد ١٢١٢ /وفات ١٢۶۴ هجری شمسی / صاحب بیش از ١٠ جلد کتاب از جمله دیوان سلطانی کرمانشاهی کلهر و دیگر آثارش: قصاید‌السلطانیه، منظومۀ ضیاءالفرقدین؛ بدایع‌الوقایع که سالنامۀ رویدادهای تاریخی از آغاز تا روزگار سلطان‌حسین بایقراست؛ طرزالبیان که ترجمۀ وفیات‌الاعیان ابن خلکان است؛ دیوان غزلیات؛ مناقب حسامیه که زندگی‌نامۀ شاعرانی است که حسام‌السلطنه را مدح گفته‌اند.

 

 

 

 

___________________________________________________________________________________________________________

 

 

تصویر محمود پاشا خان ایلخانی # سردار مظفر # ایلخان و حکمران  کرمانشاهان و ایل بزرگ کلهر 1217 هجری شمسی _ فرزند محمدخان سالار سلطان و نوه حاج منوچهر خان بیگلربیگی کلهر _ برادر زاده حاج شهباز خان گیلانی کلهر ایلخان بزرگ کلهر و حکمران کرمانشاهان، موسس مسجد و حمام حاج شهباز خان کلهر در سال 1168 ه ش در شهر کرمانشاه _[ شاخه هفت برادر کلهر _ طایفه حاجی زاده گان کلهر] 

___________________________________________________________________________________________________________

 

 

حاج محمدصالح خان کلهر # موید الوزرا  # اولین نماینده مجلس شورای ملی ایران مردم کرمانشاهان در سال 1285 هجری شمسی  _ ملاقات با جمعی از سران ایلات و طوایف کرمانشاهان _ داوود خان ایلخانی کلهر _ جوانمیرخان _ حسین خان ایلخانی سنجابی _ علیقلی خان یاور کلهر _ سناتور فتح الله خان نصیرالدیوان حاجیزاده کلهر نماینده چهار دوره مجلس شورای ملی ایران در سال 1290الی 1314 

 

___________________________________________________________________________________________________________

 

ملاقات سران ایل بزرگ کلهر و حکمران کرمانشاهان با ناصرالدین شاه قاجار و میرزا اتابک وزیر قاجار 1_ محمد علی خان اول کلهر [صمصام الدوله ] ایلخان و حکمران کرمانشاهان 2_ محمد حسین خان سرتیپ کلهر  3_ علیمراد خان احتشام الممالک 4 _ محمدحسن خان سرتیپ [حسام الملک ] 5_ زین‌العابدین خان سرتیپ کلهر [حسام لشکر ] _ 6 _ محمد رضا خان ظهیر الملک زنگنه _ دروازه دولاب تهران سال 1248  هجری شمسی. 

 

 

 

___________________________________________________________________________________________________________

 

فرخ خان ایلخانی ملقب به [میر پنج] ایلخان وقت کلهر در سال ١٢٧۵ الی ١٢٨٠ /همچنین حکمران و استاندار کرمانشاهان و نایب سلطنه سالار دوله در غرب کشور در سال ١٢٩٠ الی ١٢٩١ ه. ش _کلانتر شهر کرمانشاه در دهه های ١٢۴٠الی ١٢۶٠ه.ش/فرزند محمود پاشا خان ایلخانی ملقب به سردار مظفر، ایلخان کلهر در سال ١٢١٧ هجری شمسی 

شجره نامه اجدادی ١٩ نسل از طایفه حاجی زادگان کلهر کرماشانی 👇

1_ شهباز بیگ اول # ایل_بیگی_کلهر / یکی از برادران شاخه هفت برادر کلهر[گیلانی الاصل] / برادر داراب بگ جد طایفه گیلانی / برادر منصور بگ اول جد طایفه منصوری / جد طایفه زینلخانی / جد طایفه کاظمخانی /جد طایفه قوچمی / جد ذوالفقارخان کلهر جد خاندان اسماعیل خان اجودانی _خاندان الهیارخان کله جوبی) 

2_ شهریار بیگ بیگلربیگی 

3_ فرامرز بیگ #سالار_ لشکر

 4_ جهاندار بیگ #سالار_سلطان 

5_ جهانگیر بیگ #سالار_ دیوان 

6 _ اردشیر بیگ کلهر #فتح_السلطان 

7_ خسرو بیگ کلهر #دیوان_بیگی 

8_ فتاح خان ایلخانی کلهر #دیوان_مظفر 

9_ رستم بیگ بیگلر بیگی _ شاخه شهبازی (شهبازی _ منوچهری _فزونی _ایلخانی پور _...) + برادرش اسماعیل بیگ یاور اول ( شاخه یاوری حاجی زاده گان کلهر) در ادامه فقط شاخه شهبازی قید شده است. 

10_محمدعلی بیگ کلهر 

11_ عبدالله بیگ کلهر(سفیر افشاریه در دولت عثمانی) 

12_منوچهر بیگ #بیگلربیگی

13_ حاج محمد خان برادر حاج شهباز خان ایلخانی و دیوان بیگی کلهر( موسس حمام و مسجد حاج شهباز خان در شهر کرمانشاه سال ١١۶٨ ه.ش)

14_محمودپاشا خان ایلخانی کلهر در سال ١٢١٧ سردار مظفر 

15_فرخ خان ایلخانی (میرپنج)

16_محمود پاشاخان دوم ایلخانی(سردار مظفر) 

17_عزت اله خان ایلخانی نماینده دو دوره مجلس شورای ملی دوره پهلوی از سال ١٣۴۶ الی ١٣۵۴ _ بیش از یک دهه فرماندار پاوه و اورامانات دوره پهلوی و شهردار کرمانشاه در سال 1340 ه. ش

18_دکتر فرامرز خان ایلخانی پور ساکن المان

19_ سناتور دانیال ایلخانی پور نماینده سه دوره مجلس ایالت هامبورگ آلمان.. 

 

 

____________________________________________________________________________________________________________

 

جمعی از بزرگان و سران حکومتی کرمانشاهان _ خاندان یاوری حاجی زاده گان کلهر _ غلامرضا خان یاور کلهر _ از نوادگان ایلخانان بزرگ کلهر اسماعیل خان یاور کلهر _  مهدیخان یاور ایلخانان و حاکمرانان کرمانشاهان در دوران سلسه صفویه. 

___________________________________________________________________________________________________________

 

تصویر تاریخی حاج محمد صالح خان[ موید الوزرا] از طایفه حاجی زاده گان کلهر ، اولین نماینده استان کرمانشاهان در مجلس شورای ملی ایران دوره های اول و دوم در سال 1285 الی 1290هجری شمسی و جمعی از فرزندان ایشان :

_ حاج اسدالله خان فزونی[ امیر الممتاز کلهر ] اولین شهردار کرمانشاه در سال 1305 هجری شمسی

_ لطف الله خان فزونی کلهر [ شهاب السلطان] 

_ فتح الله خان [ نصیرالدیوان ] حاجی زاده کلهر نماینده مجلس شورای ملی استان کرمانشاه در دوره های چهارم 1300الی 1302 و دوره های هشتم، نهم و دهم از سال 1309 الی 1316 هجری شمسی

_ عبدالله خان فزونی کلهر [سالار مؤید] 

_ نصرالله خان فزونی کلهر [مؤید السلطنه] 

_ علی خان حاجی زاده کلهر [ یوز باشی کلهر ] 

 

 

 

 

___________________________________________________________________________________________________________

 

محمود پاشا خان ایلخانی کلهر # سردار مظفر # نوه منوچهر بگ بیگلر بیگی کلهر و برادر زاده حاج شهباز خان کلهر  از امیرزاده گان طایفه حاجی زاده گان کلهر _ شاخه هفت برادر ایل کلهر 

_____________________________________________________

 

 

 

میرزا فتح الله خان فزونی حاجی زاده کلهر [نصیرالدیوان ] نماینده مجلس شورای ملی ایران در دوره های( 4 _8_9_10) مصادف با سال های 1300 الی 1316 هجری شمسی _ فرزند حاج محمدصالح خان حاجی زاده کلهر ملقب به[ موید الوزاره]  اولین نماینده مجلس شورای ملی ایران در سال  1385 هجری شمسی استان کرمانشاهان _ از نوادگان منوچهر خان ایلخانی و بیگلربیگی کلهر [طایفه حاجی زاده گان کلهر از شاخه هفت برادر کلهر] 

 

 

 

 

 

_____________________________________________________

 

 

عبد الله خان فزونی حاجی زاده کلهر ملقب به [سالار مؤید ]  و دو نفر از بزرگان طایفه حاجی زاده گان کلهر _ فرزند حاج محمدصالح خان حاجی زاده کلهر ملقب به( موید الوزاره) نماینده اولین دوره مجلس شورای ملی ایران در سال 1285 هجری _ از نوادگان ایلخانان بزرگ کلهر، منوچهر خان ایلخانی و بیگلربیگی کلهر و حاج شهباز خان کلهر 

 

 

____________________________________________________

 

 

امیر زاده کلهر اسدالله خان فزونی حاجی زاده کلهر [ امیر ممتاز ] اولین شهردار شهر کرمانشاه در سال 1305 هجری شمسی _

فرزند مؤید الوزاره حاج محمد صالح خان کلهر اولین نماینده مجلس شورای ملی  ایران در سال 1285 هجری شمسی _ و برادر فتح الله خان نصیرالدیوان نماینده 4 دوره مجلس شورای ملی ایران در سال 1300الی 1316 هجری شمسی .[ طاایفه حاجی زاده گان کلهر از شاخه هفت برادر کلهر ]

 

 

 

 

وجە تسمیە و ریشه نام ایل کلهر بە این نام

 

 

 

کەڵهوڕ = کەڵ + هوڕ

 

کەڵ (پهلوان _ اهوی نر) + هوڕ ( توانمند - پر زور)

 

پهلوان پر زور = پهلوان توانمند = پاڵوان زور دار

 

 

در خصوص نام گذاری  و ریشەی اصلی نام کلهر نظریه های متعددی وجود دارد اما در این میان چند مورد مستند و منطقی می باشند ، در اینجا به تعدادی از آنها می پردازیم .

 

نام کلهر از دو واژه ی جدا از هم ( کەڵ + هوڕ ) تشکیل شده است که با توجه به معانی این دو کلمه در زمانها و گویش های مختلف زبان کوردی یقین را با دشواری همراه ساخته است .

 

معناهای متعدد واژه ی  "" کەڵ ""  از جمله :

 

1 - کەڵ به معنای آهوی نر

2 - کەڵ  به معنای "" پهلوان ""  در کتاب اوستای باستان که به زبان کوردی ، گویش هورامی و گورانی میباشد

3 - کەڵ بە معنای "" قوی هیکل ""

 

معناهای متعدد کلمه (هوڕ) از جمله : 

 

 1- هوڕ نام قوم هور = هوری

2- هوڕ به معنای خورشید

3-  هوڕ به معنای انسان "" توانمند و پر زور "" در کتاب اوستای باستان که به زبان کوردی ، گویش هورامی و گورانی می باشد.

 

اکنون با قرار دادان این دو کلمه ( کل + هور ) در کنار هم معناهای متعددی به دست می آید ، اینجا به بر رسی آنها می پردازیم :

 

کەڵ به معنای آهوی نر :

 

1 - کەڵ ( آهوی نر) + هور (قوم هوری) = آهوی نر قوم هوری

2 - کەڵ ( آهوی نر) + هور ( خورشید ) = آهوی نر خورشید

3 - کەڵ ( آهوی نر) + هور ( توانمند - پر زور ) = آهوی نر توانمند 

 

کەڵ  به معنای پهلوان :

 

1 - کەڵ ( پهلوان ) + هور (قوم هوری) = پهلوان قوم هوری 

2 - کەڵ ( پهلوان ) + هور (خورشید ) = پهلوان خورشید 

3 - کەڵ ( پهلوان ) + هور ( توانمند - پر زور ) = پهلوان پر زور - پهلوان توانمند

 

کەڵ به معنای قوی هیکل : 

 

1 - کەڵ ( قوی هیکل ) + هور ( قوم هوری ) = قوی هیکل قوم هوری

2 - کەڵ ( قوی هیکل ) + هور ( خورشید ) = قوی هیکل خورشید  

3 - کەڵ ( قوی هیکل ) + هور ( توانمند ) = قوی هیکل توانمند

 

حال با این تفاسیر دقیق به نظر می رسد که 1-  پهلوان توانمند = پهلوان پر زور  ، پهلوان قوم هوری و همچنین 2 - قوی هیکل توانمند ، قوی هیکل قوم هوری بیشتر مورد نظر بوده و میتواند به عنوان ریشه های اصلی نامگذاری ایل کهن و بزرگ کلهر  بە حساب اید ، می توان گفت کە " اهوی نر خورشید " معنای قابل قبولی را ایفا نمی کند و نمی توان معنای دقیق کلمەی کلهر باشد .

 

 ایل کلهر : هسته ی مرکزی قوم کهن کلهر است که خود تنها بخشی از این قوم را شامل میشود اما به عنوان مرکزیت  سیاسی ، اجتماعی ، دفاعی و ایلخان تمامی مناطق قوم کلهر به شناخته شده اند که جمعیتی کمتر از 30 درصد قوم بزرگ کلهر را تشکیل میدهد ، یعنی ایل کلهر تنها بخش کوچکی از قوم کهن کلهر است و این قوم خود شامل ایلاتی همچون : کلهر ، گروس ، مکری ، گوران ، سنجابی ، زنگنه ، قلخانی ، خرل ، ملکشاهی ، ارکوازی ، ایلامی ، فیلی و ....  یعنی تمامی محدوده ی گویش کلهری شامل می شود . 

 

محقق و گردآورنده : آقای سعید میرزایی 

 

 

گیلانغرب قدمت و پیشینه ی اسطوره ای تاریخی 7000 ساله دارد..

گیلانغرب ، گیەڵان = gyallan  است ، نه گیلان = gilan

 گیلان غرب با  قدمتی به روایت  تاریخ  کهن  ایل کلهر ...

 

 

 

کــوردان  کـــەڵــهـــوڕ

 

تحقیقات و مستندات تاریخی گرد آوری شده توسط آقای اردشیر  کشاورز در خصوص پیشینه ی تاریخی منطقه گیلان و طایفه گیلانی از قدیم الیام به همین نام ( گیه لان)  که  هشت سال قبل از کشف و رونمایی قبور اجداد طایفه گیلانی کلهر که اسم طایفه گیلانی و گیلان  1189_ 986 _559 سال قبل ,یعنی در تواریخ 247  _ 451 و 877 هجری قمری   بر روی آنها حک شده  ، این  مطالب را منتشر کرده است..

 

در سال هایی دور در کتابی به نام کرمانشاهان و تمدن دیرینه ی آن ذیل تشریح مباحث مربوط به شهرستان گیلان غرب بند ۳ وجه تسمیه و سابقه ی تاریخی آن آمده بود » که نام این ناحیه در گذشته امله بوده است ، در زمان رضاشاه به واسطه ی شباهت جنگل های انبوه و وجود برنج زارهای آن به جنگل و برنج زارهای گیلان نام آن به گیلان غرب تغییر یافته است- البته نویسنده ی محترم در ارجاع به مستند مربوطه صفحه ی منابع و یادداشت های فصل نهم ردیف ۶ ـ به منبع سازمان برنامه و بودجه سمینار بررسی مسایل جامعه ی عشایری ایران ـ کرمانشاهان از ۲ الی ۵ تیرماه ۱۳۵۵ ش ، جلد دوم ص ۲۶ اتخاذ سند کرده اند ،

 گو این که اقدام نویسنده از نظر علمی درست ، اما کنکاش بیشتری را با توجه به کتاب تحقیقی اختصاصی کرمانشاهان و تمدن دیرینه ی آن ایجاب می کرد ، موضوع از همان سال ها به اصطلاح بیخ پیدا کرد به جراید کشیده شد و بعد هم به مراکز فرهنگی دیگر و علیرغم توضیحاتی که در ارتباط باموضوع و نادرست بودن آن داده شد ،البته تخم لقی که کاشته شده ثمره ی خود را داده است و پژوهش ها و تحقیقات سبک و بی مایه ای که نه از سرحوصله و صداقت علمی بلکه جهت رفع نیازهای فوری و آنی باب روز شده است به این مورد بی محتوا ومبنا دامن زده است،

 و لذا جلوگیری از نشر بیشتر آن مقدور نیست و اما لازم است هرچند گاهی موضوع را یادآور اذهان عمومی جامعه کرد تا به کلی بیان توضیحات وجه تسمیه ی ناصحیح گیلان غرب بر واقعیت و حقیقت امر غالب نشود و لذا حدوث امر و نگارش این وجیزه برهمان روال و اندیشه ی پیشین  باز گردد، در هر حال نگارش کلمه ی ( امله ) بدون آوانگاری وحرکات سه گانه و اعراب در کتاب موصوف به جای ( عَملَه ) به کارگیری یک کلمه ی ناصحیح است .

 چرا که ( عمله )= مجموعه ی مردمانی سیار و چادرنشین را گویند که در سفر و حضر خان ـ رئیس ایل ـ ایلخان و یا والی را همراهی می کنند و در اصطلاح عرف عشایری ( پشت ماله ) و یا ( قیطول ) هم معنی می دهد. مانند عمله قشقایی که هم همراهان و ابواب جمع ایلخان قشقایی معنا می دهد و هم یکی از طوایف عشایری ایل قشقایی است .

مانند ( عَمْلَه ) یکی از طوایف شهرنشین شده لرستان در خرم آباد که مردمان کمالوند را پدید آورده و در سیاحت نامه ی مسیوچریکف از آنان یاد شده است و برهمین قیاس مانند ( عمله ) والی پشتکوه ،( عمله ) داودخان امیر اعظم ایلخان بزرگ ایل کلهر و لذا اطلاق ( عمله ) آن هم با این املای ناصحیح ( امله) به محل و مکان ثابت ناصحیح است .

 ۱- چنانچه در خاطرات علی اکبرخان سردار مقتدر سنجابی می خوانیم : » عمله داوودخان در محل موسوم به " ویژه نان " مستقر بود ، در یک فرسخی عمله قریب دویست سوار کلهر دلیرانه مقاومت کردند. ایستادگی و سرسختی یک ساعته ی کلهرها برای کوچ دادن (عمله ی ) خود بود که قسمت عمده ی اثاثیه و تمام زن و بچه ی خویش را از میدان خطر خارج ساختند و لذا ( عمله ) در آن مقطع رخ داد حوادث در محلی به نام _( ویژه نان ) مستقر بوده ، در روزگاری دیگر در اطراف قلعه ی اسطوره ای وتاریخی گیلان در جلگه ی گیلان با همین نام و در جاهایی دیگر در تغییر فصول سال و در تابستان ها بیشتر در (سراب سرگو قمگه ) در حواشی گواوور مستقر می شدند....)

۲- چنانچه سر ـ هنری ـ راولینسون افسر نظامی سیاسی استعماری انگلستان واحد خدمت هنگ سیخ در هندوستان که به عنوان مستشار نظامی بهرام میرزایی معزالدوله در زمان سلطنت محمدشاه (۱۲۵۰ -۱۲۶۴ هـ . قمری یعنی ۱۹۰سال پیش ) از طریق دیره به گیەڵان سفر کرده است و به واسطه ی برف گرفتگی بلندی های (چله) که او (چیله) نوشته اند آورده است : گیلان توسط ماژوررنل به جای کُلُنی بر روی نقشه ترسیم شده و مسیر اسکندر به طرف شوش راماژور از گیلان نوشته .....)

۳ - و در جایی دیگر می نویسد : » با پایین رفتن از ارتفاعات  سنبله جاده در حدود ۱۶ کیلومتر  به سمت جنوب شرقی در  امتداد  جلگه ی گیلان  و به طرف خرابه های دهکده ای به همین نام   (گیەڵان)   پیش می رود، جلگه ی گیلان در میان ارتفاعات سنبله و اناریش قرار گرفته و از نهر قابل توجهی که بین قصرشیرین و خانقین به حلوان می پیوندد ، آبیاری می گردد ، در این جلگه کشت برنج به حد وفور رواج دارد و خرابه های  گیه لان در چند فرسخی ضلع جنوبی منتهی علیه جاده کرمانشاه بغداد  پایین تر از سراب اصلی قرار دارد .... که خرابه های قدیمی روستای گیلان  نسبتاً بزرگ بوده در جلگه ی گیلان یافت می شود....)

 (۴) چنین ذکر شده که گیلانی نام یکی از طوایف اصلی و بومی و گرمسیری بزرگ ، ایل کلهر است با یای " ی " نسبت منسوب به منطقه گیلان ...

 (۵) . گیلان یکی از رقبات موقوفه ای حاجی زادگان کلهر است برابر مندرجات وقف نامه ای که به سال ۱۲۴۳ هجری قمری هفت سال قبل از مرگ فتح علیشاه قاجار تنظیم شده است و در بخشی از آن می خوانیم... بعد ذالک همگی و تمامی کلیه بقدرالحصه از گیلان و دیره و چله و گواور و......)

(۶)سروان بلوشر آناشه میلیتر یا وابسته نظامی آلمان در جنگ جهانی اول جهت بسیج نیروهای عشایری گیلان در سال ۱۳۳۴ هجری قمری همراه هیأتی عازم منطقه گیلان شده ، درگیلان میهمان مرحوم سلیمان خان امیر اعظم بوده است . می نویسد  ..عمله ی گیلان جایی بود که تعداد سکنه ی آن برحسب فصول و مراتع تغییر می کرد . هنگامی که وارد شدیم ، تعداد اهالی آن به حدود چند هزار تن بالغ می شد و موقعی که بعدها آنجا را ترک کردیم جمعیت ساکن در مکان عمله کلهر به صد نفرهم نمی رسید. 

وقتی این ناحیه کاملاً مسکونی می شد ، چادر پهلوی چادر به چشم می خورد ، وقتی که اهالی محل را ترک می کردند پارچه ی چادر را با خود می بردند.این نوشته ی بلوشر همان موردی است که در کوچ گرمسیری و سردسیری ایلخانان کلهر همراه ابواب جمع و یا عمله ی خود داشته اند ، گاهی ده هزار نفر و گاهی صد نفر ، امروز در گیلان ـ فردا ـ در ویژه نان ـ نیان و قیلان ـ گواور و .....)

۷-در جغرافیای نظامی رزم آراء پیرامون گیلان و با نام گیلان می خوانیم -گیلان : گیلان امروز سکنه ی آن در حدود ۱۵۰۰ نفر و به واسطه ی وقوع در روی محور نفط شاه ، عیلام ، یک محور نفوذی و قابل توجه گردیده و گنجایش زراعتی آن ۴۰۰ جفت است و روستا هایی متعدد در حواشی آن به نام گیلانی  وجود دارند.

 (۸) دهها مدرک و سند معتبر چون تعیین مرزها و خطوط سرحدی مربوط به سال ۱۹۱۴ و قبل از شروع جنگ جهانی اول با حضور نمایندگان کشورهای انگلیس و روس و عثمانی و ایران ، عهدنامه ، مقاوله نامه و ... در اختیار هست که  منطقه گیلان ، همچنان از قدیم الیام به نام گیلان و مرکز ایل بزرگ کُرد کلهر بوده است . 

۹-   با توجه به اینکه تمامی مناطق حتی مناطقی که خیلی کوچکتر و ناشناخته تر از گیلانغرب بوده ،در گذشته دارای اسم خاص خود بوده اند...سوال اینجاست ایا امکان دارد که منطقه ی استراتژیک گیلان با وجود سراب بزرگ مورت و دشت حاصل خیز گیلان و مسیر جاده ابریشم بودن و آثار و تمدن هفت هزار ساله ی خود از جمله تپه قلعه ی قلا ، قلعه ی مهر نگار ، قلعه ی عمله قیوت ،کاخ کسرایی بی نظیر سراب،آثار خرابه های قلعه ها و آتشکده های روستای قدیمی گیلان،و صد ها آثار دیگر....از گذشته تا 90 سال پیش  بی نامو نشان بوده باشد..؟!.. و اولین کسی که بر آن اسم می گذارد رضا شاه پهلوی باشد...!!؟

امید وارم  در این خصوص دستندرکاران و مسئولان عزیز استان تجدید نظر حاصل کنند و اسم زیبای گیلان که از گذشته ی دور به این منطقه نگاشته شده به جایگاه اصلی خود بازگردانند....

 

منابع:

 

۱- افشار سیستانی ، ایرج ، کرمانشاهان و تمدن دیرینه آن ، ج دوم ، انتشارات زرین چاپ اول ـ تابستان ۱۳۷۱ ، تهران ، صص ۱۵۸۹-۱۵۹۰ ۲-سردار مقتدر سنجابی ، علی اکبرخان ، ایل سنجابی و مجاهدت ملی ایران تحریر و تحشیه دکتر کریم سنجابی ، نشر شیرازه ج اول ۱۳۸۰ ، تهران ص۱۳۶ -راولینسون ، سر ، هنری ، سفرنامه راولینسون ، گذر از زهاب به خوزستان ، ترجمه ی امان اللهی بهاروند ، سکندر ، مؤسسه ی انتشارات آگاه ، ۱۳۶۲ ، تهران ،ص ۴۸ ۴- همان ، ص ۴۵ ضمناً در حال حاضر (چله )  بالاتر از گیلان غرب قرار دارد. ۵-کریمی ، بهمن ، جغرافیای تاریخی ایران ، 

۶-کشاورز ، زندگان عرصه ی عشق ، مجلدات سه جلدی ، جلد دوم ، ص۱۲۱۶ ، انتشارات تاق وسان ، کرمانشاه ، ۱۳۲۸

۷- بلوشر ، ویپرت ، سفرنامه بلوشر ، ترجمه جهانداری ، کیکاووس ، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی ، چاپ اول ۱۳۶۳ ، تهران ، ص ۵۲

۸- رزم آرا ، علی ، سرتیپ ، جغرافیای نظامی ایران ، کرمانشاهان ، ۱۳۲۰ ، تهران ، اداره جغرافیایی ارتش ، ص ۳۷

 

تاریخ  نگارش ۱۳۸۶.۷.۶

 گیلانغرب پیشینه ی اسطوره ای تاریخی دارد ....1386