قدمت و تاریخچەی مستند گیلانغرب ـ پایتخت ایل کلهر (میلکان کورد کەڵهوڕ)

کورد کەڵهوڕ : کرماشان ، بیجار ، ئیلام ، خانەقین و ...

کورد کەڵهوڕ : کرماشان ، بیجار ، ئیلام ، خانەقین و ...

1 _ دلایل و تصاویر مستند نامگذاری گیلانغرب از قدیم الیام بە همین نام (گــیـەڵان = گیەڵ +ان)
2 _ |گــیەڵ| = موورت یا مورد امروزی : نام درختچەای کهن و شفابخش در سراب دشت گیلان، مورد تقدیس ایین زرتشت کە در باور مردمان این دیار گیەڵ رویده شده از عرق زرتشت ، نماد اهورا مزدا و نوروز باستان در سرزمین ماد بوده است .
3 _ اسم کوردی | گیەڵان | = یعنی جایی که درخت |گیەڵ| دارد (گیلانغرب امروزی)
4 _ ریشه و پیشینەی تاریخی اجداد طایفەی گیلانی کلهر ( کهن شاخەی هفت برادران کەڵهوڕ : هفت طایفه = حاجی زادگان _ گیلانی _ منصوری = مەسۊری _ زینلخانی _ کاظمخانی _ قوچمی _ آجودانی )
5_ تصاویر مستند سنگ نوشتەی قبور اجداد طایفەی گیلانی کلهر کە (1105) سال قبل از سفر رضا شاه بە منطقه گیلانغرب ، اسم گیلان و طایفەی گیلانی بر روی انها حکاکی شدە است ، ادعای کذب بر نامگذاری این شهر توسط رضا شاه پهلوی را از درجه اعتبار ساقط می کنند.

6 _ زاراوەێ کوردی کەڵهوڕی (زبان کوردی کلهری ، گویش قوم کلهر) : کرماشان ، خانەقین ، ئیلام ، بیجاڕ ( کرماشان ، بیجاڕ= تاێەفەێ گەڕوس ، سونگوڕ وە کولیایی ، قوروە ، بەشێ لە کامیاران وە ڕەوانسەر ، ماێشت ، هارون ئاوا = شاباد ، حەڵەوان = سرپیەڵ زەهاو ، قەسر شیرن ، گیەڵان ، سیروان ، شیروان وە چەرداوڵ ، ئەسەد ئاوا ، بێستۊن ، چەمچەماڵ ، سەحنە ، ئەێوان ، سراوڵە ، چەوار، بەدرە ، ئاودانان ، دهگوڵان ، مەڵگشای ، خورم ئاوا ، پول دوختر ، حومەیل ،هولەیلان ، زەنگنە وە ..... ـ شارەکانێ باشوور :خانەقین ، دەربەندی خان ، زاخو ، مەنەلی ، بەدرەێ باشوور ، قەرە داخ ، جەسان ، جڵولا ، گەرمیان ، زرباتیە ، کفری ، سعدیە ، کەلار ، شەیخ باوە ، کوت ، قازانیە ، بلدڕۆز ، وە .....)

7 - ایل کورد کلهر : قسمتی از قوم کورد کلهر که از قدیم الیام در بخش مرکزی مناطق کلهرنشین به صورت متمرکز کوچ عشایری (ییلاق - قشلاق) مشخص و هم مسیر داشته اند را ایل کلهر می نامند ، درحال حاضر جمعیتی به تقریب بین 3 الی 4 میلیون نفر در کشور ایران و عراق را تشکیل میدهند ، اما باید توجه داشت که جمعیت قوم باستانی کورد کلهر چندین برابر بیشتر از خود ایل کلهر می باشد .

پربیننده ترین مطالب
مطالب پربحث‌تر
آخرین نظرات

وجە تسمیە و ریشه نام ایل کلهر بە این نام

دوشنبه, ۲۶ بهمن ۱۳۹۴، ۰۸:۴۲ ب.ظ

 

 

 

کەڵهوڕ = کەڵ + هوڕ

 

کەڵ (پهلوان _ اهوی نر) + هوڕ ( توانمند - پر زور)

 

پهلوان پر زور = پهلوان توانمند = پاڵوان زور دار

 

 

در خصوص نام گذاری  و ریشەی اصلی نام کلهر نظریه های متعددی وجود دارد اما در این میان چند مورد مستند و منطقی می باشند ، در اینجا به تعدادی از آنها می پردازیم .

 

نام کلهر از دو واژه ی جدا از هم ( کەڵ + هوڕ ) تشکیل شده است که با توجه به معانی این دو کلمه در زمانها و گویش های مختلف زبان کوردی یقین را با دشواری همراه ساخته است .

 

معناهای متعدد واژه ی  "" کەڵ ""  از جمله :

 

1 - کەڵ به معنای آهوی نر

2 - کەڵ  به معنای "" پهلوان ""  در کتاب اوستای باستان که به زبان کوردی ، گویش هورامی و گورانی میباشد

3 - کەڵ بە معنای "" قوی هیکل ""

 

معناهای متعدد کلمه (هوڕ) از جمله : 

 

 1- هوڕ نام قوم هور = هوری

2- هوڕ به معنای خورشید

3-  هوڕ به معنای انسان "" توانمند و پر زور "" در کتاب اوستای باستان که به زبان کوردی ، گویش هورامی و گورانی می باشد.

 

اکنون با قرار دادان این دو کلمه ( کل + هور ) در کنار هم معناهای متعددی به دست می آید ، اینجا به بر رسی آنها می پردازیم :

 

کەڵ به معنای آهوی نر :

 

1 - کەڵ ( آهوی نر) + هور (قوم هوری) = آهوی نر قوم هوری

2 - کەڵ ( آهوی نر) + هور ( خورشید ) = آهوی نر خورشید

3 - کەڵ ( آهوی نر) + هور ( توانمند - پر زور ) = آهوی نر توانمند 

 

کەڵ  به معنای پهلوان :

 

1 - کەڵ ( پهلوان ) + هور (قوم هوری) = پهلوان قوم هوری 

2 - کەڵ ( پهلوان ) + هور (خورشید ) = پهلوان خورشید 

3 - کەڵ ( پهلوان ) + هور ( توانمند - پر زور ) = پهلوان پر زور - پهلوان توانمند

 

کەڵ به معنای قوی هیکل : 

 

1 - کەڵ ( قوی هیکل ) + هور ( قوم هوری ) = قوی هیکل قوم هوری

2 - کەڵ ( قوی هیکل ) + هور ( خورشید ) = قوی هیکل خورشید  

3 - کەڵ ( قوی هیکل ) + هور ( توانمند ) = قوی هیکل توانمند

 

حال با این تفاسیر دقیق به نظر می رسد که 1-  پهلوان توانمند = پهلوان پر زور  ، پهلوان قوم هوری و همچنین 2 - قوی هیکل توانمند ، قوی هیکل قوم هوری بیشتر مورد نظر بوده و میتواند به عنوان ریشه های اصلی نامگذاری ایل کهن و بزرگ کلهر  بە حساب اید ، می توان گفت کە " اهوی نر خورشید " معنای قابل قبولی را ایفا نمی کند و نمی توان معنای دقیق کلمەی کلهر باشد .

 

 ایل کلهر : هسته ی مرکزی قوم کهن کلهر است که خود تنها بخشی از این قوم را شامل میشود اما به عنوان مرکزیت  سیاسی ، اجتماعی ، دفاعی و ایلخان تمامی مناطق قوم کلهر به شناخته شده اند که جمعیتی کمتر از 30 درصد قوم بزرگ کلهر را تشکیل میدهد ، یعنی ایل کلهر تنها بخش کوچکی از قوم کهن کلهر است و این قوم خود شامل ایلاتی همچون : کلهر ، گروس ، مکری ، گوران ، سنجابی ، زنگنه ، قلخانی ، خرل ، ملکشاهی ، ارکوازی ، ایلامی ، فیلی و ....  یعنی تمامی محدوده ی گویش کلهری شامل می شود . 

 

محقق و گردآورنده : آقای سعید میرزایی 

 

 

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">