ذوالفقارخان کلهر_قلعه ذوالفقارخان کلهر

 

 

قلعه_ذوالفقار خان_کلهر 

 

فتح بغداد توسط ایل کلهر و تشکیل #حکومت_کورد_کلهر با تسخیر بغداد توسط ایل کلهر به فرماندهی ذوالفقارخان کلهر در سال ۹۳۰ق/۱۵۲۴ م / مقارن با حکومتهای صفویه و عثمانی ، پس از تسلط بر بخشی از کردستان، لرستان و سپس تمامی عراق عرب اطلاق می‌شود.

در سال ۹۱۴ق/۱۵۰۷م بغداد تحت حکومت شاه اسماعیل صفوی بود، هنگامی که شاه طهماسب یکم مشغول نبرد با ازبک‌ها در خراسان بود امیری کورد (ذولفقارخان کلهر)ضد عمویش ابراهیم خان کلهر حاکم بغداد شورش کرد و فرمانروای بغداد_زاگرس مرکزی و جنوبی[قسمتی جنوبی خاک کوردستان بزرگ] را تصرف کرده و لغو تبعیت خود از شاه اسماعیل با تاسیس حکومت مستقل کورد کلهر اعلام نمود. 

در ابتدا ماجرا اینگونه بود که در نبود اردوی شاهی، مهد علیا تاجلو بیگم نامادری شاه از نافرمانی قزلباشها و ادامه حکومت فرزندش احساس خطر می‌کرد. بنابر این از ابراهیم خان کلهر حاکم بغداد درخواست کرد که نزد او حاضر شود. ابراهیم خان با ۵ هزار تن به طرف قم نزد تاجلو بیگم به راه افتاد که در ماهیدشت در کمین برادر زاده اش ذوالفقارخان کلهر مواجه گردید و شکست خورد.

شاه طهماسب صفوی با هماهنگی دولت عثمانی همچنین با خیانت جمعی از سران کورد و نزدیکان ذوالفقارخان در سال ۹۳۶ق/۱۵۳۰م به به بغداد حمله و با کشته شدن ذوالفقارخان و شکست سپاهش، حکومت مستقل کورد کلهر نیز منحل گردید. 

 

سلیمان بیگ کلهر جد ذوالفقارشاه یکی از برادران شاخه هفت برادر کلهر (گیلانی الاصل ) و از اجداد دو #تیره ی  1- لرینی_ خاندان اسماعیل خان آجودانی ملقب به نایب السلطنه که مدتی معاون شازده عمادالدوله در کرمانشاهان بوده اند 2- تیره الهیارخان کلهر  پدر حاج ابراهیم خان و مراد بیگ کله جوبی اسلام آباد کنونی که شخص الهیارخان داماد زکی خان زند برادر کریمخان زند بوده می  باشد.

ثبث تصویر توسط عکاس ناصرالدین شاه قاجار حین سفر به عتبات عالیات در سال 1250 هجری شمسی. 

قدمت مستند گیلانغرب مرکز فرهنگی تاریخی کلهرستان ( تصاویر قبور 12 قرنەی اجداد طایفه گیلانی کلهر )

 

دلایل و تصاویر مستند نام گذاری گیلانغرب از قدیم الیام  به همین نام (گیەڵان _gyallan ) کوردان  کـــەڵـــهـوڕ

 

 

کشف تعدادی سنگ قبر از بزرگان اجداد طایفه ی گیلانی کلهر که اسم گیلان و طایفه گیلانی کلهر از 200 تا  1200سال قبل بر روی آنها حک شده است در حالی که سفر رضا شاه پهلوی به دشت گیلان و تاسیس شهر عمله  سال 1303 یعنی 90 سال قبل بوده است.

 

همشهریان و مخاطبان گرامی توجه داشته باشند در اینجا فقط مختصری از  قدمت و تاریخچه منطقه ی  گیلان و ایل کلهر قبل از حکومت داود خان امیر اعظم ، یعنی از سال  1290 به قبل تا حکومت حاجی زادگان ،مهدی خان ، اسماعیل خان حاجی زدگان،  محمد خان کاظم خانی و شاعر کرد کلهر خان منصور خان "مسیوری " پسر  میر میدان خان مسیوری و محمد علی خان حاجی زادگان همچنین حکومت ذوالفقار خان کلهر و ...... یعنی مختصری  از یک  قرن تا دوازدە قرن گذشته می باشد .

 با توجه به این که محققین و نویسندگان عزیز گیلانغربی دوران حکومت سردارن ایل کلهر در یک قرن گذشته یعنی ،داود خان امیر اعظم، سلیمان خان و عباس خان امیر مخصوص .... را به صورت مفصل  مورد بررسی قرار داده اند، در این مطالب  به قدمت مستند  هزارو دویست سالەی  منطقه گیلان به همین نام و ناگفتنی های  ایل کلهر  و قدمت مستند  طایفه گیلانی کلهر  یازدە قرن  قبل از حکومت  داوود خان  کلهر پرداخته شده است.

لازم به ذکر است قدمت طایفه گیلانی کلهر قبل  از " مقبره های مرحومان صوفی بگ ابن محمد بگ  من طایفه گیلانی سنه 877 هجری قمری ، رضامراد بگ بن علی بگ در سنەی 451 هجری قمری  و صید علی بگ ولد محمد بگ  سنه ی  247 هجری قمری من طایفه گیلانی و ... کە به صورت مسند حکاکی شدە اند به صورت روشن برای کسی مشخص نمی باشد ، اما آمدن کلمه "طایفه گیلانی "  1189 _ 986  و 559  سال قبل ، جلوی اسم مرحومان رضامرد بگ ، صید علی بگ و صوفی بگ گیلانی نشان می دهد که حداقل چندین قرن  قبل از وفات این مرحومان  که از نوادگان  داراب بگ اول  جد بزرگ طایفه گیلانی کلهر می باشند  این طایفه در این دشت می زیسته اند که تشکیل طایفه و تیره مختلف در 12  قرن گذشته را داده اند.

همچنین آثار "خرابه های روستای گیلان" که در  جنب مزارستان میلیل  و حد فاصل روستای گراویان و شیخ سرخ دین می باشد ، به دوران ساسانی و دوران های مختلف اسلام از جمله سامانی ،ایلخانی و...  برمی گردد، و  نیز بناهای  " میل " به جامانده بر سر مزار بزرگان طایفه گیلانی کلهر که رسم و رسوم  آنها قبل از دوران صفویان می بوده ،دلالت بر قدمت بیش از  "1400" ساله ی این قوم از قدیم الیام تا به حال در دشت گیلان غرب می باشد.

 

محمد امین زکی بیگ در کتاب تاریخ کرد کردستان کلهر می نویسد: پس از وفات شاه اسماعیل صفوی، حاکم کلهر، ذوالفقار خان کلهر، با سپاهی گران از  حلوان رو به بغداد نهادند و در آن هنگام حاکم بغداد ابراهیم سلطان بوده ذوالفقار خان کلهر شخصاً به اتفاق بعضی از اطرافیان و منسوبین خود به نزد وی  رفتند، و در یک چشم به هم زدن بر ابراهیم سلطان حمله نمود و اورا به قتل رسانید و پس از او کسی جرأت نکرد در مقابل ذوالفقارخان ایستادگی و مقاومت بکند و به این طریق بغداد به سهولت و سادگی به تصرف ذوالفقارخان درآمد و به نام سلطان سلیم خطبه خواند و به نام وی نیز آن جا را اداره کرد ، سپس تمامی خاک کوردستان از شمال بە دیاربکر و جنوب بە لورستان و ... و تمامی ولایت عراق عرب را بە کشور کورد کلهر اضافە نمود . ».

 

 

از دیگر طوایف بزرگ  ایل کلهر میتوان به طایفه سیاه سیاه که در منطقه ی چله گیلانغرب و اسلام آباد غرب ساکن بوده اند اشاره کرد که بزرگانی چون اکبر خان  ، میر شهبازی ،  کدخدا محمد خان کاسه کرانی پرما ، کدخدا علیشاە .... اشاره کرد.

یکی دیگر از طوایف بزرگ و قدیمی ایل کلهر طایفه منیشی کلهر می باشند که در منطقه حیدریه (کفراور) گیلانغرب سکنی داشته اند ، از بزرگان آنها میتوان به فرج الله خان منیشی (شجاع سلطان ) و شانظر عبدی و... اشاره کرد..

 

 

 

    

 

  

                

طایفه باستانی گیلانی کلهر ، وضعیت قومی و نسبی(هفت برادر ایل کلهر _ بنیانگذاران و سرداران ایل کلهر)

 

 

گیلانغرب  یادگار :  # پــاتـوورە  و  پــری #

 

 مای بگزاده حاکم ولایت و قلعه مای بگزادان گیلان کلهر  نیای طایفه باستانی گیلانی کلهر 

 

داراب بگ کلهر جد طایفه گیلانی کلهر  یکی از هفت برادران کلهر، فرزندان و نوادگان مای بگزاده حاکم شهر و قلعه باستانی مای بگزادان در عهد ساسانی در دشت گیلان کلهر می باشند.

 

 هفت طایفه اصیل و قدیمی کلهر که نشات گرفته از هفت برادران کلهر (نوادگان  مای بگزاده : 1_ شهباز بگ اول جد طایفه حاجی زادگان _شهبازی _یاوری 2_داراب بگ جد طایفه گیلانی کلهر 3_زینل بگ جد طایفه زینلخانی4_کاظم بگ جد طایفه کاظمخانی5_ منصور بگ جد طایفه منصوری6_قوچم بگ جد طایفه قوچمی 7_ سلیمان بگ کلهر _ اجداد اسماعیل خان آجودانی طایفه لرینی کلهر و طایفه الهیارخان کله جوبی کلهر اسلام آباد) می باشد تقسیم می‌شوند ، طبق اسناد مستند تاریخی به عنوان کهن ترین و بزرگترین زیر شاخه یبنیانگذار ایل بزرگ کلهر  که قرن ها به طور همزمان بر تمامی مناطق کلهر نشین مستقیم و غیر مستقیم حکومت کرده اند شناخته می شوند ، این  هفت برادر به شرح ذیل می باشند:

 

 

​​​​​

1 - شهبازبگ اول : جد بزرگ طایفه شهبازی حاکم ولایت ماهیدشت کلهر در عهد صفویه  /حاجی زادگان کلهر و یاوری کلهر که به مدت چندین قرن ایلخان و حکمران تمامی مناطق کلهر نشین ایران و عراق کنونی بوده اند ، اصالتا گیلانی الاصل، که نوادگان مای بگزاد گیلانی می باشند که از حدود پنج قرن گذشته به تدریج جهت تسهیل در امور حکمرانی بر تمامی مناطق کلهرنشین و کرمانشاهان ، به پایتخت کهن ایل کلهر منطقه گیلانغرب به دشت ماهیدشت و کرمانشاه تعقیر مکان و در تاسیس شهر کنونی کرمانشاه نقش اساسی داشته و بخشی از آنها در آنجا سکنی دائم گزیده اند ، البته علاوه بر حکمرانی امیران طایفه شهبازی بر ایالت کرمانشاهان قدیم ، همزمان امیر و ایلخان، بیگلربیگی و رئیس عشایر تمامی مناطق کلهرنشین غرب نیز بوده اند و نوادگان و سواران آنها به عنوان ایلخانان کلهر تا سال 1281 هجری شمسی که فرخ خان ایلخانی و محمد علی خان دوم ایلخانی بوده اند همواره عشایر کوچ رو ایل کلهر را در کوچ قشلاق و ییلاق ساماندهی و همراهی کرده اند ،

هم اکنون سند بنچاق زمین های کشاورزی منطقه ی چله ،گواور، گیلانغرب، شیان، قلعه شاهین همچنین دو دانگ از املاک استان کرمانشاه ، تمامی مناطق کلهر نشین در اداره ثبت اسناد کشوری تنها به نام شخص منوچهر بیگ بیگلر بیگی و ایلخانی کلهر پدر حاج شهبازخان ایلخانی کلهر می باشد که مؤسس مسجد و حمام حاج شهبازخان کلهر در سال 1168 هجری شمسی در شهر کرمانشاه در هنگام حکمرانی بر ایل کلهر و ایلخان بودن کرمانشاهان بوده است.

بیشتر مردمان این طایفه درحال حاضر به فامیلی های شهبازی، منوچهری ،ایلخانی پور، محمدی، یاوری ، فزونی، یاراحمدی، امیر یاراحمدی، جوانشیر، فرخ نیا، پویان، صمیمی، حکیم باشی، خسروی .... که اکثرا در شهر کرمانشاه، تهران، لرستان و عداه ای نیز در منطقه شیان در اسلام اباد و همچنین تعداد کثیری نیز ساکن کشورهای اروپایی- آمریکایی از جمله آلمان ، کانادا و آمریکا  می باشند .

از بزرگان صاحب نام  این طایفه از چندین قرن گذشته می توان به شهریار بیگ کلهر، امیر القاس خان کلهر و حاکم ولایت ماهیدشت کلهر در عهد صفویه ، محمود آقا بیگ کلهر حکیم باشی صفویه، عبدالله بگ کلهر سفیر افشاریه در دولت عثمانی، منوچهر بگ بیگلربیگی و ایلخانی کلهر ،حاج شهباز خان ایلخانی کلهر، مصطفی قلیخان ایلخانی و دیوان بیگی کلهر، محمود پاشا خان ایلخانی کلهر _اسماعیل خان ایلخانی یاور کلهر ، مهدی خان ایلخانی اول و دوم یاور  کلهر، عباس قلی خان شهبازی والی شیراز، ،محمد حسن خان سرتیپ اول و دوم ایلخانی،محمد حسین خان سرتیپ ایلخانی، رضاقلی خان سرتیپ ایلخانی، محمدکاظم خان ایلخانی، محمدعلی خان ایلخانی اول و دوم ، محمدجواد خان صمصام الدوله سرتیپ، زین العابدین خان حسام الملک ایلخانی ، حاج محمدصالح خان مؤید الوزرا نماینده کرمانشاهان در اولین و دومین مجلس شورای ملی در سال 1285هجری شمسی، سناتور فتح الله خان نصیرالدیوان نماینده 4 دوره مجلس کرمانشاهان در سال 1290 الی 1314_غلامرضاخان ایلخانی، عبدالله خان فزونی سالار مؤید، اسدالله خان امیر الممتاز کلهر اولین شهردار کرمانشاه و حکمران بابل، عزت الله ایلخانی پور ، باقرخان شهبازی  ... اشاره نمود. 

 

 

#طایفه گیلانی کلهر #

 

2 - داراب بگ : فرزند مای بگزاده  نیای طایفه گیەڵانی کلهر   که خود و نوادگان  در دشت گیلان کلهر می زیسته و نوادگان مای بگزاده حاکم شهر و قلعه باستانی مای بگزادان گیلان کلهر در عهد ساسانی که قدمت مقبره های اجداد ایشان بناهایی از جنس ساروج کله قندی شکل به نام میل با ارتفاع حدودا 3 تا 5 متر ساخته شده اند نیز به اواخر سلسله اشکانیان و اوایل سلسه ساسانیان  برمیگردد.

شهریار بگ، محمد بگ گیلانی، محمدعلی بگ گیلانی، عبدالقار گیلانی، سلیمان بگ کلهر ،سارو بگ کلهر، صوفی بگ کلهر، ولی بیگ گیلانی کلهر گیلانغرب و خراسان موسس قلعه گیلانی کلهر  شیروان خراسان ،امیر شمس الدین  بگ گیلانی کلهر خراسان ، امیر نظام الدین بیگ گیلانی کلهر خراسان ،  قباد خان گیلانی کلهر خراسان ، لطف علی بگ گیلانی کلهر خراسان،  رستم بیگ گیلانی ، سلطان بیگ کلهر  ،حسین آقا خان گیلانی کلهر،  کرمخان کلهر، عبداله بگ بگزاده گیلانی ، رحیم بیگ کلهر ، نظرقلی بگ گیلانی کلهر کردکوی، کوردعلی بیگ گیلانی کلهر سیرجان، عالی بیگ گیلانی کلهر جیرفت عهد شاه اسماعیل اول صفویه ، مرادخان گوری گیلانی کلهر جیرفت، ناصرخان گوری گیلانی کلهر جیرفت، ابراهیم بگ گیلانی کلهر شهرستان بم و یوسف بگ، رحیم بگ و حسین بگ گیلانی کلهر بم مرمان عهد زندیه  ، وسین بگ جهانی بگزاده گیلانی ،صید بگ گیلانی ، بساط بگ گیلانی، بریم بگ گیلانی، اولاد بگ گیلانی، صوفی بگ گیلانی، داوود بگ گیلانی، شاه نظر بگ گیلانی، حاتمخان ، قادر موسی بگ و فتاح بگ گیلانی، محمدنظر بگ گیلانی ، سلطان محمد بگ گیلانی 1265 مقبره، هاتم بگ گیلانی  .... از جمله نوادگان داراب بگ گیلانی میباشند که از بزرگان، سرداران، حکام،  امیران،  خوانین وقت منطقه  گیلان کلهر و بعضا دیگر مناطق کلهر نشین دوران بعد از شروع اسلام، ایلخانیان ، سامانیان ، تیموریان، صفویان ،افشاریه، زندیه ، قاجاریه و.. بوده اند.

 و همچنین امیر ولی خان گیەڵانی کلهر و پسرش " پاتوره گیەڵانی کلهر"  که در وصف آنها داستان و منظومه عاشقانه "پاتوره و پری " که از کهن ترین داستانهای اساطیری عاشقانه ی کوردی که از قدیم الیام به صورت فولکلور در بین کلهر نشینان سروده می شده و اکنون در غالب شعر و نثر توسط شعرا و نویسندگان متعددی در چندین جلد کتابت شده است، از دودمان داراب بگ کلهر جد طایفه گیلانی می باشند که در اواخر عهد تیموریان و ابتدایی حکومت صفویه در گیلان کلهر در مسند حکمرانی بوده است. 

 

 

3 - منصور بگ اول جد طایفه منصوری کلهر یکی از برادران هفت برادر بنیان‌گذار ایل کلهر از نوادگان مای بگزاده گیلانی میباشد، #میرمیدان خان منصوری#  حاکم  منطقه هارون آباد مرکز حکومت شاخه منصوری و همچنین فرزند پسری ایشان  #خانمنصور خان منصوری کلهر# شاعر بزرگ کورد زبان متولد سنه  1105 هجری قمری دو تن از نوادگان  صاحب نام منصور بگ اول و بزرگان طایفه منصوری می باشند.(محدوده زیر نظر حکومت شاخه منصوری کلهر : شامل بخش اعظم شهرستان اسلام آباد کنونی، شهرستانهای سرابله، ایوان غرب، منطقه حمیل می باشد)

 # خان منصور # شاعر و سردار بزرگ کورد کلهر در سال 1144 هجری قمری به فرمان نجفقلی خان حاجی زاده حکمران کرمانشاهان و ایلخان ایل کلهر جهت ثبات در مرزهای غربی ایران با عثمانی در اواخر حکومت صفویه ، به نمایندگی از پدرش میرمیدان خان حاکم شاخه منصوری کلهر، مامور سرکوب یاغیان و سرکشان نافرمان منطقه ایلام که به کرات دست به چپاول و غارت مردمان منطقه ایوانغرب زده بودند و منطقه ایوان را که سالیان متمادی به جبر زیر سلطه ی خویش و حکومت ایلام در آورده بودند می گردد و همراه سوارانش از هارون آباد (اسلام آباد کنونی) به منطقه ایوان به این ماموریت فرستاده میشوند.

#خانمنصور # پس از سرکوب سرکشان و یاغیان محلی منطقه ایلام و ایوانغرب که از سالیان اخیر گزارشات همکاری انها با قوای عثمانی نیز به حکومت مرکزی ایران رسیده بود با شکست و کوچ اجباری آنها از مناطق کلهرنشین به جغرافیای حکومت عثمانی ، آرامش را حکم فرما و سلطه حکومت ایل کلهر در مناطق ایوانغرب و ایلام را نیز مستحکم گردانید و ایوان را دوباره به مناطق کلهرنشین الحاق نمود و خود نیز حکومت آنجا را برعهده گرفت .

#خانمنصور#در سالهای 1148 تا 1155 هجری قمری  با تاسیس سلسله افشاریه به مدت هفت سال یکی از سرداران نام آور سپاه نادر شاه افشار در جنگ های او از جمله قندهار و هرات شرکت داشت، ایشان حین بازگشت از سفرش در جنگهای هفت ساله نادر، متوجه سرکشی شخصی به نام " خیر مومگه " در نبودن خویش در منطقه ایلام می گردد که به فرمان خانمنصور کلهر خیرمومگه کشته می شود و همدستانش نیز مطیع او می گردند .

به دنبال فوت #میرمیدان خان منصوری# حاکم هارون آباد و شاخه منصوری در سال 1172 هجری قمری، فرزند ایشان #خانمنصور# بعد حدود 28 سال اقامت و حکومت در ایوانغرب و ثبات بخشیدن به این منطقه ، تصمیم  بازگشت به میان ایل و تبار خویش در منطقه منصوری اسلام آباد غرب و همچنین جانشینی پدر و ریاست شاخه منصوری کلهر می گیرد، و خدمتکار محبوب خود را که شخصی به نام  " الهی" بوده را نیز  به عنوان نماینده خود در ایوان منصوب می کند، خانمنصور و فرزندانش با بدرقه بسیاری از مردم ایوان و نماینده خویش #الهی# از سراب ایوانغرب تا روستای "قمار تاچ" واقع در منطقه منصوری اسلام آباد غرب همراهی می گردند. 

خانمنصور بقیه عمر خود را در زادگاه اجدادی خویش به عنوان حاکم اسلام آباد و شاخه منصوری میان طایفه با قدمت منصوری سپری می کند و بعد از مرگش در روستای# قمار تاچ #اسلام آباد به خاک سپرده می شود.

از دیگر بزرگان طایفه منصوری می توان به محمدعلی سلطان رشیدی، امین الله خان ناصری منصوری، حاج اقابرار خان رشیدی که محله رشیدی و مسجد رشیدی شهر کرمانشاه و همچنین مسجد و مدرسه آقابرار رشیدی و مسجد کوکب خانم رشیدی و درمانگاه حاج دایی از وقفیات ایشان و فرزندانشان بوده است میتوان اشاره کرد.

لازم به ذکر است طبق اسناد مستند موجود از جمله کتاب شرفنامه بدلیسی در قرن نهم هجری که صراحتا از طایفه منصور بگ سخن به میان می آورد و همچنین قدمت  "طایفه گیلانی" 1189_ 986 _ 559 سال قبل بر روی سنگ قبور نوادگان این طایفه از جمله ، محمد بگ ، علی بگ و صوفی بگ ولد محمد بگ گیلانی که از نوادگان داراب بگ جد طایفه گیلانی کلهر می باشند حکاکی شده اند ، قدمت طایفه منصوری کلهر نیز که از نوادگان منصور بگ اول برادر دارب بگ گیلانی می باشند حدودا به 14 قرن پیش باز میگردد یعنی حدود  900 سال قبل از  متولد شدن خان منصور شاعر و نادر شاه افشار طایفه ای به اسم # طایفه منصوری# در خطه کلهر وجود داشته و از نوادگان منصور بگ اول برادر داراب بگ گیلانی میاشند . 

 

 

4 - جد طایفه کاظم خانی : این طایفه یکی از طوایف قدیمی و اصیل دشت گیەڵان و طایفه  باستانی گیلانی کلهر بوده اند که طبق اسناد و گفته پیشینیان و ریش سپیدان بومی گیلانغرب زمینهای کشاورزی جوب گراویان علیا به بالا یعنی گریوسان، بالاجوب، مزارستان طاقیل و سراب گیلان در گذشته متعلق به طایفه کاظم خانی از جمله کاظم سلطان گیلانی ایلخان کلهر در عهد صفویه بوده است، که از حدودا 3 قرن گذشته تعدای از بزرگان آنها جهت امور حکمرانی بر مناطق مختلف ایل کلهر از جمله اسلام آباد، کرمانشاه نقل مکان هایی موقت یا دائم داشته اند. و در نهایت در حدود 140 سال گذشته به دنبال به قدرت رسیدن داوودخان کلهر به عنوان کلانتر طایفه خالدی، بقیه مردمان کاظمخانی ساکن دشت گیلان  به منطقه کفراور و دیره کوچ اجباری داده که در حال حاظر اکثر مردمان طایفه کاظمخانی در غالب سه روستا در دهستان حیدریه و همچنین روستای درخشنده دارابی دشت دیره گیلانغرب سکنی دارند. 

از بزرگان این طایفه به کاظم سلطان ایلخان کلهر در عهد شاه عباس صفوی، احمد سلطان گیلانی، محمدد سلطان گیلانی، سلیم بیگ کاظمخانی مقلب به #شهریار# از سرداران نامی نادرشاه افشار از ایل کلهر و پسرانش #علیخان کاظم خانی# حکمران قسمتی از خاک کلهر در زمان حکمرانی منوچهربیگ بیگلربیگی کلهر (طایفه حاجیزاده) و محمدخان کاظمخانی که دخترش قدم خیر (شاهپسند) طی وصلتی سیاسی به همسری کریم خان زند در می آید می توان اشاره کرد.

مراسم ازدواج شاهپسند و کریمخان زند بر سر چشمه ای در منطقه ماهیدشت استان کرمانشاه  که بعدها به نام " تیه نی شاهپسند"(چشمه شاهپسند) معروف شد انجام گردید که اسماعیل خان زند فرزند چهارم کریم خان زند حاصل این وصلت تاریخی می باشد، از دیگر بزرگان آنها می توان به کاظم خان،  علی خان کاظم خانی، محمدخان کلهر کاظم خانی، محمدکاظم خان ایلخانی، محمود خان ، عباسخان، و بهادر سلطان  و ...اشاره کرد. 

اشعاری مربوط به یک قرن گذشته از مرحوم آقا محمد یزدانی در وصف بزرگان طایفه کاظمخانی و علیخان ایلخانی کلهر.. 

 

کاظمخانیلیش صاحب سپاه بیون/

شیریل چکمه زرد هاوشان شاه بیون//

نه ئو کاظمخانیه دیونم نه ئو تیپو سپاه /

چهل نارنج طلا پیشکش کردنه نادر شاه//

شمشیر شورگان ایل کاظمخان/

علیخان و محمدخان، بهادر سلطان//

 

5 - زینل بیگ کلهر جد طایفه زینلخانی : این طایفه اصلا یکی از طوایف قدیمی و اصیل گیلانی میباشند که املاک و مراتع آنها در دشت گیلان و چله گیلانغرب می بوده و محل استقرار خان و ایلخان آنها اطراف  چشمه ی معروف  " چشمه زینلخان " در منطقه ی چله گیلان که هم اکنون نیز به همین نام می باشد همچنین محل نظام و اردوگاه سواران آنها محلی به اسم  " نظامی " بوده که هم اکنون روستای به همین نام(چشمه نظامی) در چله گیلانغرب موجود است، نوادگان طایفه زینلخانی  حدود 250 تا 300  سال قبل جهت تسهیل امور حکومتی ایل کلهر ، در هارون آباد ، اسلام آباد کنونی سکنی دائم گزیده اند ،لازم به ذکر است هنوز مراتع پشته  کوه سرکش در ظلع شمالی دشت گیلان جایگاه  قشلاق مردمان دامدار  طایفه زینلخانی  می باشد ، از صاحب نامان این طایفه می توان به بزرگانی چون، محمد خان زینلخانی، شهباز خان زینلخانی ، محمود خان زینلخانی ، احمد خان زینلخانی ، الفت خان زینلخانی و .. اشاره کرد. 

 

 

6- سلیمان بیگ کلهر جد ذوالفقارخان کلهر (1_طایفه لرینی اسماعیل خان آجودانی 2_ طایفه کله جوبی الهیارخان کلهر اسلام آباد غرب )

از بزرگان صاحب نام این طایفه می توان به ذوالفقارخان کلهر  که حدود پنج قرن پیش بعد از فوت شاه اسمایل صفوی و اغاز حکومت شاه طهماسب صفوی ، با 12 هزار سوار کورد کلهر موفق به شکست ابراهیم خان کلهر عموی خود، فتح بغداد و تشکیل حکومت بزرگ کورد کلهر در اوایل حکومت صفویه گردید و مرزهای کشور مستقل کورد کلهر را در اکثر خاک کوردستان ، از شمال بە دیاربکر و ارارات ، نینوا و حلب و از شرق تا شهر کورد و همدان مستحکم گردانید و همچنین تمامی ولایت عراق عرب را نیز زیر پرچم کردستان کلهر دراورد و سکه حکومت کوردستان کلهر را ضرب نمود ، و به گفته پیشینیان آرامگاه این سردار بزرگ کورد کلهر در مزارستان روستای چقا زرد لرینی آجودانی کلهر اسلام اباد واقع شده است.

 

7 - قوچم خان کلهر جد طایفه قوچمی..

​​

طایفه قوچمی کلهر یکی از طوایف قدیمی و صاحب نام ایل کلهر ، که مؤسس و جد بزرگ این طایفه به شخصی بنام احمد خان ملقب به #قوچمخان که یکی از برادران شاخه هفت برادر کلهر کلهر می باشد بر میگردد .

زیستگاه جغرافیایی اجداد این طایفه ابتدا گیلانغرب، و از حدود شش قرن گذشته مناطق راوند اسلام اباد امروزی ، منطقه قوچمی بخش حمیل(کدخدا حمیل قوچمی موسس شهر حمیل) و قسمتی از شهرستان سرابله بوده است.

قدمت سنگ قبور تعدادی از بزرگان این طایفه به حدود 3 قرن پیش یعنی اواخر دوران صفویه برمیگردد که نشان از قدرت و تاریخ کهن این طایفه در دیار کلهر دارد.

از جمله قبور :

1_مرحوم لطفعلی خان ابن کدخدا حمیل من طایفه قوچمی کلهر، سنه 1103 هجری قمری 

2_مرحوم سلطان علی خان ولد محمدعلی خان طایفه قوچمی کلهر_ (کدخدا حمیل موسس شهر حمیل) 

سنه 1130 هجری قمری

♦️لازم به ذکر است که قدمت قبور اجداد طایفه گیلانی کلهر به سال 247 هجری قمری یعنی 12 قرن قبل برمیگردد که قدیمی ترین اسناد مستند ایل کلهر و گیلانغرب میباشند. 

اسامی تعدادی از تیره های طایفه قوچمی :

1- تیره شهبازخان2-شرفخان3-ظهراب3-بیگ محمد4-طولابی5-جگوندی6-الهی وندی7-صیدوندی8-کوی سر9-زوله10-کورالی وند11-جلوند12_ویس علی13-پلنگرد14-لارتی حمیل15-عالی وند16_ ویسالی17-قوچمی نامدار18_پلنگرد19_بدرگرد20_گردنگاه21-چشمه سنگی22_سربکوه23_گاروانی

​

 

طوایف نشات گرفته از شاخه هفت برادر کلهر از بنیان گذاران اصلی ایل کلهر می باشند و با توجه به مطالبات مورخین معتبر و همچنین اسناد و کتاب های مرجع تاریخی ذکر شده  ، هفت برادران کلهر تاثیر بسزایی در انسجام ، شکل گیری و قدرت ایل بزرگ کلهر در طول قرون گذشته دوران حکومتهای طاهریان ، علویان ، سامانیان ، تیموریان ، صفویان و به بعد  ..... علاوه بر مناطق کلهر نشین بلکه در غرب کشور و مناطق کردنشین  داشته اند.

 

از میان هفت طایفه نشات گرفته از هفت برادر کلهر  پسران مای بگزاد چهار طایفه ی : 1_ حاجی زادگان 2_  کاظم خانی 3_ گیلانی 4_ زینلخانی  ، زیستگاه  اصلی و اولیه آنها قرون متمادی دشت گیلان کلهر بوده است که سه طایفه حاجی زادگان ، زینلخانی و کاظم خانی در طی قرون گذشته حدودا از 5 الی6 قرن گذشته جهت تسهیل در امور حکمرانی به دیگر مناطق کلهر نشین از جمله کرمانشاه ، اسلام آباد ، کفراور ، گواور ، ایوان ، شیان ، حمیل ، حلوان ، ماهیدشت و ... شروع به تعقیر مکان کرده اند و تنها طایفه گیلانی کلهر می باشند به عنوان قدیمی ترین ساکنان دشت گیەڵان ، با اسناد مستند سنگ نوشتە با قدمت 1195 _ 991_  565 ساله کە اسم طایفه گیلانی  بر آنها از شش الی دوازده قرن پیش حکاکی شده است باقی مانده اند .

طوایف منصوری ، قوچمی و لرینی - کله جوبی نیز طبق اسناد مستند چند قرن قبل از حکومت ذولفقارشاه  کلهر، منطقه ی گیلان را به منظور تسهیل در امور حکومتی ایل کلهر و کرمانشاهان  ترک کرده و در اسلام آباد غرب و کرمانشاه سکنای دائم گزیده بودند.

 

تشکیل حکومت کوردستان کلهر در حدود 530 سال قبل توسط ذوالفقار خان کلهر  که منجر به تصرف بغداد و تمامی عراق و قسمت اعظم سرزمین کوروستان  گردید ، همچنین بزرگانی نجف قلی خان ، اسماعیل خان حاجی زادگان ، محمد علی خان ، ولی خان کلهر ، مهدی خان حاجی زادگان و شهباز خان حاجی زاده که مسجد و حمام شهباز خان در سال1235 هجری قمری و بازار سر پوشیده کرمانشاه در دوران تصدی بر کرمانشاهان و ایلخان و ریاست بر تمامی ایلات کرمانشاه بوده و دو دانگ از شش دانگ  املاک و اراضی استان کرمانشاه فقط به نام شخص شهباز خان حاجی زاده بوده است، نشان بر قدمت و پیشینه هفت برادران کلهر از قدیم الیام در دیار زاگرس میباشد.

 

 

 

 

 

 

 

طایفه گیلانی کلهر و مبارزات تاریخی و سیاسی " سرداران و بزرگان ایل کلهر "

 

1 - مبارزات مکرر و دلیرانه ی مردمان طایفه باستانی گیلانی کلهر با ایل شاهسوند از زمان حکومت شاه عباس صفوی تا پایان حکومت صفویه که مراتع و اراضی گیلان کلهر را مورد تعرض قرار داده بودند و در نهایت نبرد تاریخی " تنگه دیاره"  (پشته سرکش)  و کشته شدن  " مولگه شاسیوند" رئیس و خان ایل شاهسوند  غرب کشور در این تنگه و تعقیب و گریز انها تا تنگه ی "میوانه " که در نهایت تسلیم شدن دیگر بزرگان شاهسوند و پذیرفتن شکست و اقرار اوردن انها به عدم بازگشت و خروج همیشگی انها  از گیلان و دیگر مناطق کلهرنشین که بعدها در عهد شاه عباس موجبات تبعید بسیاری از بزرگان و امیران طایفه باستانی کلهر را به اکثر نقاط ایران مخصوصا خراسان به همراه داشت. 

2 - مبارزه تاریخی و شجاعانه مردمان طایفه گیلانی کلهر به همراه طایفه حاجی زادگان که از نوادگان شهبازبگ اول ، برادر دارب بگ جد طایفه گیلانی علیه قوای عثمانی در تنگه حاجیان در عهد فتح علیشاه قاجار مصادف با حکومت حاج شهباز خان دوم ایلخانی کلهر موسس حمام و مسجد حاج شهباز خان کلهر در سال 1286 هجری شمسی در کرمانشاه که بعدا تنگه ی حاجیان به علت رشادت و دلاوری آنها به اسم حاجی زادگان نامگذاری .

3 - مبارزات مکرر بزرگان گیلانی از جمله سادون بگ و برادرانش حیدربگ، رشیدبگ و جمشیدبگ از طایفه ی بریم بگ گیلانی با متجاوزان اشغالگر روس در جنگ جهانی اول و در نهایت شهادت آنها در پشت تنگه حاجیان .
4 - به هلاکت رساندن سواران روس در جنگ جهانی اول در تنگه شورآبه شیخ سرخدین توسط  کدخدا قادر گیلانی و برادرانش  حاتمخان ، کرمخان ، فتح الله شاه خسرو و کدخدا فتاح بگ گیلانی گورسفید و کدخدا ناصر غلام گیلانی گرازان( الفتی_عزتی) و دیگر مبارزان...

5_ شکست و به هلاکت رساندن سواران روس در تنگه ی قرژیلگان گراویان  به دست اسد بگ بساط گیلانی، محمود بگ بساط ، ابراهیم نظر بگ گیلانی  و.. و همچنین بزرگان طایفه گرز بلوط گیلانی از جمله کدخدا هواس خان گیلانی ، صادقخان بکربگ و کدخدا آزاد خان رستمی و دیگر  مبارزان ...

 

6 - دفاع مخلصانه جان بر کفان طایفه گیلانی کلهر در هشت سال دفاع مقدس که خط و جبهه مقدم و سد مقاومت دومین شهر مقاوم کشور ، شهرستان گیلاتغرب بوده اند از جمله نجیب زاده دلاور ، فرمانده ی جبهه های غرب کشور ، بزرگمرد طایفه گیلانی کلهر مشهدی غفار قادری و همچنین سردار سرافراز  ، معلم علم اخلاق؛‌ بسیجی جانباز پاسدار جبهه های غرب و جنوب کشور ، یکی از چهل سردار نامی و برجسته کشور شهید والامقام سردار حاج ماشالله عزیزی ....

 همچنین تقدیم بیشترین تعداد شهیدان،جانبازان ،آزادگان وایثارگران جبهه حق علیه باطل از افتخارات این طایفه ولایت مدار وانقلابی همچون دیگر طوایف ایل بزرگ کلهر در راستای رسیدن به آرمانهای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و رهبر فرزانه انقلاب می باشد.